Vele boeken zijn al volgeschreven over de parels van de hand van Rem Koolhaas, op zijn zeventigste nog altijd één van de belangrijkste architecten van het moment. Een denker. Niet alleen over architectuur, maar ook over hoe we onze samenleving moeten organiseren. Zijn Maison à Floriac nabij Bordeaux is daar een sprekend voorbeeld van.
Vaak cynisch en provocerend is hij. Een bouwer die eigenlijk weinig gebouwd heeft. Veeleer een denker. Polemische, uitdagende projecten. Als je door de oprispingen van critici scrolt, merk je dat Rem Koolhaas heel wat losmaakt. Positief én negatief. Eén ding staat vast: hij is één van de meest inspirerende figuren in de wereld van bouw en architectuur. Hij citeert, verwerpt en bespot het modernisme. Door te werken met hellende ruimten, gevouwen vloeren en de vermenging van goedkope en dure materialen, ontluistert hij de logica van bouwstructuren en alles wat als esthetisch verantwoord geldt. Het Maison à Bordeaux, het huzarenstuk dat in 1998 vorm kreeg, is daar de stille maar indrukwekkende getuige van.
Papieren architect
De Rotterdammer Koolhaas speelt sinds lang een vooraanstaande rol in het debat over architectuur, dat hij zelf continu doet opleven met spitante lezingen, creatief onderzoek en kritische commentaren. De kiem van deze scherpe houding, ligt in Koolhaas’ vroege carrière als journalist en schrijver. Hij specialiseerde zich in scenarioschrijven en werkte als journalist onder andere voor de Haagse Post. Pas nadien verhuisde hij naar Londen en New York om er zich onder te dompelen in de wereld van de architectuur.
In 1975 richtte hij samen met zijn vrouw en twee zielsverwanten in Londen het bureau O.M.A. op. Het Office for Metropolitan Architecture stond lange tijd vooral bekend als de ‘papieren architect’. Het bureau grossierde in lezingen, prijsvragen, discussies en publicaties, maar niet in gebouwen. De internationale doorbraak van Koolhaas werd uiteindelijk verwezenlijkt met het Grand Palais (1994), een ovaalvormig congrescentrum in Lille, dat hij ontwierp in het kader van de door hem geleidde stadsuitbreiding van Euralille in Frankrijk. Daarna volgden grote projecten als het Guggenheimmuseum in Las Vegas (2001), de Nederlandse Ambassade in Berlijn (2002), de Public Library in Seattle (2004), Casa da Música in Porto (2005) en het hoofdkantoor van de Central Chinese Televison (CCTV) in Beijing.
Koolhaas HouseLife
Een bijzonder ontwerp is Maison à Floriac nabij Bordeaux, een drieledig huis dat ook centraal kwam te staan in de film ‘Koolhaas HouseLife’ van Ila Bêka en Louise Lemoine. In die documentaire krijgen we Koolhaas’ creatie te zien vanuit het standpunt van het personeel dat er werkt, niet vanuit dat van de architect zelf. Aan de hand van de dagelijkse routine van huishoudster Guadalupe Acedo maakt de kijker op onverwachte en verrassende wijze kennis met de constructie.
Wat volgt is een onverwachte blik op de bijzondere structuur en de ruimten van het huis. Koolhaas ontwierp een spectaculair woonhuis dat is opgebouwd uit drie woningen. Een diepliggend grotachtig, uit de rotsen gehouwen deel voor het intieme familieleven. In het midden op de begane grond een glazen huis half binnen en half buiten, met daarboven een volume dat is verdeeld in een woning voor de ouders en één voor de kinderen. Op een eigenzinnige manier laten de filmmakers de kijker binnentreden in de dagelijkse intimiteit van één van de meest iconische figuren in de hedendaagse architectuur.
_Tekst: Bart De Maesschalck
