Enkel mooie plaatjes volstaan niet meer…
Hij werd achternagezeten door een olifant, overleefde tropische stormen en smeedde banden met bavianen. Natuurdocumentairemaker Pim Niesten breekt een lans voor het allerbelangrijkste in zijn vak: natuurbehoud.
Wanneer wist je dat je iets met natuur wilde doen?
Al vanaf mijn prilste herinneringen kom ik thuis in het groen. Ik vind het zo belangrijk dat we ons nederig opstellen ten opzichte van de natuur. Ik had als kind al het gevoel dat ik de fauna en flora moest beschermen tegen de menselijke overheersing.
En hoe ben je bij documentaires terechtgekomen?
Dat creatieve stuk sloop erin door te kijken naar natuurdocumentaires. Het leek me leuk om dicht bij de dieren te zijn en de verhalen om te zetten in beeld. Zo geniet iedereen mee van de pracht.
Heb jij voorbeelden of helden?
In Madagaskar ontmoette ik een koppel dat elke dag strijdt tegen de houtkap en stropers in een klein stukje overgebleven oerbos. Dát zijn mijn helden. De mensen die alles geven en hun leven op het spel zetten voor het laatste stukje natuur. Ze tonen ons iets nieuws, zoals bijvoorbeeld een Jane Goodall of Dian Fossey. Zij lieten de wereld zien hoe mensapen echt zijn. Niet hoe de mens denkt dat ze in elkaar steken.
Kijken we dan verkeerd naar dieren?
Mensen onderschatten dieren enorm. Tijdens mijn eerste job als natuurfilmer liet ik een groep bavianen eerst wennen aan onze aanwezigheid. Na een tweetal weken zochten ze toenadering en gaven ons een welkomroep. Vanaf dat moment tolereerden ze ons en leefden we letterlijk tussen de bavianen. We leerden het karakter van elk dier afzonderlijk kennen, de regels binnen de groep, welke band ze met elkaar hebben, …
Bouw je echt een relatie op met de dieren?
Ja! Ik heb die nauwe band met de dieren onderschat. We kregen een plaats binnen de bavianengroep. We stonden boven de kleintjes, maar onder de baas natuurlijk (lacht). Je staat in de perfecte positie om een verhaal te filmen. Je weet welk lid van de groep je moet volgen om een bepaalde scène te maken. Het vraagt tijd, inzicht, ruimte en vertrouwen om de dieren elk afzonderlijk te leren kennen. Telkens verschillen de interacties. Je moet flexibel zijn, respect hebben en veel geduld tonen. Een heuse Trial and error.
Riskeerde je je leven weleens in het veld?
Ja, meermaals. Je hebt nooit alles onder controle, ook al ken je de omgeving, de situatie en de dieren. In Zimbabwe is het een paar keer spannend geweest. Zoals toen we in een krakemikkig vliegtuigje door zwaar onweer vlogen. Het regende binnen, één motor was aan het sputteren en de radar werkte niet. Of toen ik in een tentje sliep aan de rand van een klif met Afrikaans onweer boven mijn hoofd. In Zimbabwe ben ik ook te voet achternagezeten door een olifant die buskruit had geroken en zich veilig wilde stellen. Plots staat die olifant daar met flapperende oren en een schuine staart. Alles wees op agitatie. Het enige wat dan werkt is vooruitdenken. Gelukkig ben ik niet van het angstige soort en ben ik gaan schuilen achter een boom. De olifant verloor al snel zijn interesse.
Wanneer is een natuurdocumentaire geslaagd voor jou?
Wanneer de filmmakers naast de prachtige natuur, ook de keerzijde van de medaille laten zien. Je kan onmogelijk een verhaal vertellen over Ethiopische wolven, de meest bedreigde hondachtige ter wereld, zonder de impact van de mens erin te verwerken.
Je maakte ook beelden in België voor Onze Natuur, een zevendelige reeks over de Belgische natuur.
Werken in België vind ik even waardevol als in het buitenland. De wonderlijke, pure verhalen over kleine en grote beesten zijn veel dichterbij dan we denken. Ik werd zelf ook van mijn sokken geblazen. De zeevonk vond ik magisch. Dat is een fluorescerende alg die het zeewater blauw doet oplichten. En het was ook zeer bijzonder om midden in het massaspektakel van de kraanvogeltrek te vertoeven. Ik heb een dagboek bijgehouden met leuke, spannende verhalen van achter de schermen. Uiteindelijk is dat een boek geworden: ‘Een jaar op stap door het Wilde België’.
In september komt de film van Onze Natuur uit. Wat verwacht je daarvan?
Ja, de film toont de hoogtepunten uit de reeks. Ik hoop dat het mensen zal engageren om op te komen voor de natuur dichter bij huis en dat het behoud ervan hoger op de politieke agenda komt te staan. Niet enkel als voetnoot, zoals nu vaak het geval is.
_Tekst: Liza Noteris
_Fotografie: Pim Niesten
